Khi nào cần bổ sung sắt cho cơ thể

Nên bổ sung sắt cho cơ thể khi nào

Sắt là một trong những vi chất quan trọng không thể thiếu đối với cơ thể con người. Thừa hay thiếu sắt đều gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ. Tuy nhiên không phải ai cũng biết khi nào cần bổ sung sắt và liệu cơ thể có thực sự cần đến nó hay không. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những dấu hiệu cảnh báo thiếu sắt, cũng như khi nào cần bổ sung sắt cho cơ thể. Hãy cùng tìm hiểu cách để bổ sung sắt để có một cơ thể khoẻ mạnh nhé.

Bổ sung sắt có tác dụng gì?

Tại sao cần bổ sung sắt cho cơ thể? Bổ sung sắt có tác dụng gì?

Sắt là một khoáng chất cực kỳ quan trọng đối với cơ thể, đóng vai trò không nhỏ trong sức khỏe tổng thể.

Trong hemoglobin, sắt (Fe2+) là nguyên tử giúp gắn kết với oxy, từ đó hỗ trợ máu vận chuyển và phân phối oxy đến từng tế bào trong cơ thể. Chính vì vậy, bổ sung đủ sắt sẽ giúp máu luôn dồi dào hemoglobin, bảo đảm cơ thể nhận đủ lượng oxy cần thiết để duy trì các hoạt động như làm việc, học tập và phát triển.

Khi cơ thể thiếu sắt, bạn có thể gặp phải tình trạng mệt mỏi, xanh xao, hồi hộp, khó thở khi vận động hay gắng sức. Cùng với đó là việc giảm khả năng miễn dịch, khiến bạn dễ bị ốm vặt. Đặc biệt đối với phụ nữ mang thai, thiếu sắt có thể dẫn đến nguy cơ sinh non và các triệu chứng như mệt mỏi, đau đầu, rụng tóc, mất tập trung, …

Ngoài việc hỗ trợ trong việc vận chuyển oxy, sắt còn tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme quan trọng trong cơ thể như peroxidase, catalase và các cytochrome – những hợp chất cần thiết trong các quá trình chuyển hóa. Sắt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra năng lượng, hỗ trợ hô hấp tế bào và bảo vệ cơ thể khỏi các gốc oxy tự do có hại. Đặc biệt, đối với phụ nữ mang thai, bổ sung sắt đúng cách sẽ giúp thai kỳ khỏe mạnh và an toàn hơn.

Cơ thể một người phụ nữ chứa khoảng 2,5g sắt, trong khi nam giới có khoảng 4g sắt. Mặc dù chỉ chiếm một lượng nhỏ trong cơ thể, nhưng sắt lại là yếu tố không thể thiếu cho các hoạt động sống của chúng ta.

Mỗi ngày, cơ thể sẽ mất một lượng sắt qua việc bài tiết qua da, phân, nước tiểu, hay đối với phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt. Chính vì thế, việc bổ sung sắt đều đặn là cần thiết để bù đắp lượng sắt mất đi, giúp cơ thể luôn khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng.

Các đối tượng cần bổ sung sắt

Triệu chứng thiếu sắt là khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe tổng quát, cơ địa, tiền sử bệnh lý và mức độ thiếu sắt. Chính vì vậy, các triệu chứng thiếu sắt ở từng người là có thể không giống nhau.

Khi thiếu sắt ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, rất khó nhận thấy vì giai đoạn này thường không có dấu hiệu rõ ràng và khó có thể quan sát được bằng mắt thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài mà không được điều trị, cơ thể sẽ bắt đầu xuất hiện triệu chứng của bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Lúc này, các dấu hiệu sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.

Những người bị thiếu máu do thiếu sắt thường gặp phải các triệu chứng như tim đập nhanh, ù tai, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, tay chân lạnh, hụt hơi, cảm giác uể oải, tinh thần mệt mỏi, khó tập trung và suy giảm trí nhớ. Một số dấu hiệu dễ nhận biết khác của thiếu máu do thiếu sắt bao gồm móng tay dễ gãy, tóc rụng, khóe miệng nứt, viêm lưỡi, và làn da trở nên nhợt nhạt, thiếu sức sống, không còn sự hồng hào như da của người khỏe mạnh.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt, chẳng hạn như:

Thiếu sắt bẩm sinh, do mẹ thiếu sắt trong thai kỳ hoặc trẻ sinh non.
Chế độ ăn thiếu sắt trong khẩu phần dinh dưỡng hàng ngày.
Mất máu do chu kỳ kinh nguyệt kéo dài, sinh nở hay các chấn thương.
Nhu cầu sắt tăng cao trong các giai đoạn như tuổi dậy thì, thai kỳ, cho con bú, hoặc khi bị các bệnh lý như viêm, nhiễm trùng hay ung thư.

Vì vậy, việc bổ sung sắt là cực kỳ quan trọng đối với người bị thiếu máu, phụ nữ đang mang thai và cho con bú, phụ nữ có kỳ kinh nguyệt kéo dài, những người đang điều trị các bệnh lý.

Người bị thiếu máu

Thiếu máu do thiếu sắt xảy ra khi cơ thể không có đủ sắt cần thiết để sản xuất tế bào hồng cầu. Khi thiếu tế bào hồng cầu, các mô và tế bào khác trong cơ thể không thể nhận đủ oxy, từ đó gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Những triệu chứng phổ biến của bệnh thiếu máu do thiếu sắt bao gồm mệt mỏi, kiệt sức, thường xuyên cảm thấy chóng mặt và khó tập trung trong công việc.

Đa số trường hợp thiếu máu đều do thiếu sắt, có thể ở mức độ từ nhẹ đến nặng. Các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu máu do thiếu sắt là do rong kinh hoặc chảy máu quá nhiều trong chu kỳ kinh nguyệt đối với phụ nữ. Có tiền sử mắc bệnh viêm loét dạ dày, ung thư đường tiêu hoá hoặc xuất huyết tiêu hoá do sử dụng thuốc aspirin hoặc ibuprofen trong thời gian dài. Hoặc mất máu do chấn thương bên ngoài.

Phụ nữ mang thai

Theo các nghiên cứu, phụ nữ không mang thai hoặc không còn cho con bú cần bổ sung từ 15-18 mg sắt mỗi ngày. Tuy nhiên, đối với phụ nữ mang thai, nhu cầu sắt sẽ cao hơn, ít nhất là 27 mg mỗi ngày. Các chuyên gia sức khỏe khuyến nghị mẹ bầu nên sử dụng các loại thuốc bổ sung sắt để phòng ngừa tình trạng thiếu sắt trong suốt thai kỳ.

Ngoài ra, các bác sĩ cũng lưu ý rằng trong thành phần của nhiều loại vitamin trước khi sinh đã có một lượng sắt đáng kể. Vì vậy, mẹ bầu nên chú ý bổ sung vitamin trước khi sinh để hỗ trợ nhu cầu sắt. Tuy nhiên, liều lượng sử dụng cần phải tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh tình trạng dư thừa sắt và vitamin, điều này có thể gây ảnh hưởng không tốt đến thai nhi.

Đang nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ

Ngay từ khi còn trong bụng mẹ, trẻ đã bắt đầu nhận được chất sắt từ cơ thể mẹ để phát triển. Sau khi chào đời, nếu được bú sữa mẹ hoàn toàn, trẻ sẽ tiếp tục nhận sắt từ sữa mẹ. Tuy nhiên, nếu cơ thể mẹ thiếu sắt, lượng sắt truyền cho con qua sữa mẹ sẽ bị giảm, khiến trẻ dễ bị thiếu hụt dưỡng chất này.

Vì vậy, các bà mẹ đang nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ cần chú ý bổ sung các thực phẩm giàu sắt vào chế độ ăn hàng ngày để đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho bản thân và con. Nếu cần thiết, mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về việc sử dụng thuốc bổ sung sắt cho cơ thể phù hợp.

Phụ nữ đang trong chu kỳ kinh nguyệt

Trong những ngày hành kinh, cơ thể phụ nữ mất khá nhiều máu và sắt, điều này giải thích tại sao phụ nữ thường có nguy cơ thiếu máu cao hơn so với nam giới.

Để bổ sung lượng sắt đã mất, bạn có thể sử dụng thuốc hoặc viên uống bổ sung sắt cho phụ nữ hàng ngày, ngay cả trong những ngày có kinh nguyệt. Tuy nhiên, cần tuân thủ đúng liều lượng được bác sĩ chỉ định hoặc theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho sức khỏe.

Người đang điều trị một số bệnh lý khác

Khi cơ thể gặp vấn đề hấp thu sắt kém hoặc có nhu cầu sắt cao hơn do các bệnh lý như rối loạn hấp thu sắt, ung thư, nhiễm trùng,... việc bổ sung sắt là rất cần thiết để hỗ trợ cơ thể hoạt động hiệu quả.

Trong quá trình điều trị bệnh lý, một số loại thuốc có thể làm giảm khả năng hấp thụ sắt của cơ thể như kháng sinh nhóm Quinolones, thuốc điều trị chứng ợ nóng, thuốc ức chế men chuyển angiotensin cho người cao huyết áp...

Ngoài ra, những người mắc bệnh thận hoặc đang chạy thận nhân tạo cũng có nguy cơ thiếu máu và thiếu sắt rất cao. Nguyên nhân là do thận sản sinh hormone erythropoietin, giúp tạo ra tế bào hồng cầu. Khi thận không hoạt động đúng cách, cơ thể sẽ thiếu hồng cầu, dẫn đến thiếu máu.

Nếu bạn đang dùng các loại thuốc này hoặc trong quá trình chạy thận nhân tạo, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để tìm cách khắc phục tình trạng thiếu máu do tác dụng phụ của thuốc. Lưu ý rằng bạn không nên tự ý ngừng dùng thuốc hoặc thay đổi thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ.

Cách bổ sung sắt cho cơ thể

Việc bổ sung sắt là rất quan trọng nhưng bổ sung sắt như thế nào là hợp lý.

Lượng sắt cần bổ sung mỗi ngày phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính và giai đoạn phát triển của cơ thể. Theo khuyến nghị của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ, lượng sắt cần thiết cho mỗi người trưởng thành (trên 18 tuổi) dao động từ 20-25 mg mỗi ngày để sản xuất ra các tế bào hồng cầu mới. Tuy nhiên, khi các tế bào hồng cầu già đi, cơ thể có thể tái sử dụng và hấp thu lại lượng sắt từ các tế bào hồng cầu cũ.

Vì vậy, chúng ta không cần bổ sung sắt ở mức 20-25 mg mỗi ngày mà chỉ cần bổ sung lượng sắt phù hợp, đủ để bù đắp lượng sắt mất đi qua phân, nước tiểu, mồ hôi và tế bào chết. Đồng thời, việc bổ sung sắt cần đảm bảo giúp duy trì chất lượng máu và đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể.

Nên bổ sung sắt vào thời điểm nào trong ngày

Thời điểm lý tưởng để bổ sung sắt là vào một giờ trước bữa ăn hoặc hai giờ sau khi ăn, khi dạ dày trống rỗng. Điều này giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt nhất. Cụ thể, các thời điểm lý tưởng trong ngày để bổ sung sắt bao gồm:

Bổ sung sắt vào sáng sớm: Đây là thời điểm được nhiều chuyên gia khuyến cáo vì lúc này mức sắt trong cơ thể thường ở mức thấp nhất. Bạn nên thức dậy sớm, uống thuốc sắt kèm một cốc nước lọc hoặc nước hoa quả giàu vitamin C (như cam, chanh) để tăng khả năng hấp thụ sắt.

Bổ sung sắt trước khi đi ngủ: Bạn có thể cắt giảm lượng thức ăn khoảng hai giờ trước khi đi ngủ, rồi uống thuốc sắt. Tuy nhiên, cần tránh ăn quá no để không ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ sắt.

Việc bổ sung sắt vào những thời điểm này giúp cơ thể hấp thụ chất sắt hiệu quả hơn, mang lại lợi ích tối đa cho sức khỏe.

Chúng ta có nên uống sắt hàng ngày

Ở những người trưởng thành khỏe mạnh, bổ sung sắt hàng ngày với liều lượng thấp hơn 17 mg thường không gây hại. Tuy nhiên, việc bổ sung sắt qua thuốc và thực phẩm chức năng chỉ nên áp dụng trong một khoảng thời gian nhất định và không nên kéo dài quá lâu.

Bạn không cần phải bổ sung sắt mỗi ngày, từ năm này sang năm khác mà không có điểm dừng. Việc bổ sung sắt phải phù hợp với độ tuổi, giới tính và nhu cầu phát triển của cơ thể tại mỗi thời điểm. Do đó, tuyệt đối không nên tự ý sử dụng thuốc bổ sắt mà không có sự chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ, vì việc bổ sung sắt không đúng cách có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.

Nên bổ sung sắt trong thời gian bao lâu

Theo các chuyên gia, việc bổ sung sắt không nên được thực hiện một cách tùy tiện và không nên tự ý quyết định khi nào nên ngừng bổ sung. Thời gian bổ sung sắt cần được thảo luận và chỉ định bởi các bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Thêm vào đó, thời gian bổ sung sắt còn tùy thuộc vào từng đối tượng cụ thể, bao gồm:

Người thiếu máu do thiếu sắt: Để cải thiện tình trạng thiếu máu, nên bổ sung sắt hàng ngày trong ít nhất 3 tháng.

Phụ nữ mang thai: Nên bổ sung sắt suốt quá trình mang thai để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và thai nhi. Sau khi sinh, cần tiếp tục bổ sung sắt trong khoảng 1 đến 3 tháng để phục hồi sức khỏe và cung cấp đủ dưỡng chất.

Trẻ em: Cần bổ sung khoảng 7-8 mg sắt mỗi ngày, tùy theo độ tuổi, và thực hiện bổ sung sắt hàng ngày để hỗ trợ sự phát triển và tăng trưởng.

Việc bổ sung sắt đúng cách sẽ giúp cơ thể duy trì sức khỏe tối ưu, nhưng điều quan trọng là phải tuân thủ các chỉ định từ các chuyên gia để tránh tình trạng thừa sắt hoặc tác dụng phụ không mong muốn.

Có tác dụng phụ khi bổ sung dư sắt không

Việc sử dụng các viên uống bổ sung sắt với liều lượng trên 20 mg mỗi ngày thường xuyên có thể dẫn đến ngộ độc sắt, đặc biệt khi uống sắt lúc bụng đói. Ngộ độc sắt nghiêm trọng thường xuất hiện trong vòng 6 giờ sau khi sử dụng quá liều và có các triệu chứng như nôn ra máu, tiêu chảy, đau bụng, khó chiụ.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, việc sử dụng quá liều sắt có thể dẫn đến suy nội tạng, chảy máu trong, hôn mê, co giật, và thậm chí tử vong.

Vì vậy, việc bổ sung sắt cần được thực hiện cẩn thận và theo chỉ định của bác sĩ. Đặc biệt, không nên tự ý tăng liều sắt mà không có sự giám sát y tế.

Các cách để bổ sung sắt hiệu quả

Có hai nguồn bổ sung sắt hiệu quả là từ các thực phẩm tự nhiền và từ việc sử dụng thuốc và các loại thực phẩm chức năng.

Khi thiếu sắt cần bổ sung gì để cung sắt từ nguồn thực phẩm tự nhiên. Có rất nhiều loại thực phẩm có chứa sắt như:

Các loại thịt: thịt heo, bò, gà, thịt gia cầm và các loại thịt đỏ khác.
Hải sản: tôm, cua, mực, cá, ghẹ,…
Các loại đậu: đậu hà lan, đậu đỏ, đậu nành…
Các loại rau xanh: rau càng có màu xanh đậm thì càng giàu chất sắt, chẳng hạn như rau chân vịt, rau bó xôi, cải xoăn, bông cải xanh, cải chíp.
Ngũ cốc: hạt vừng, hạt điều, yến mạch, hạt bí ngô, hạt quinoa,…

Việc tiêu thụ thực phẩm giàu chất sắt là cách tốt nhất để bổ sung sắt cho cơ thể, và nếu kết hợp với thực phẩm giàu vitamin C, khả năng hấp thụ sắt sẽ tăng lên đáng kể. Đây là lý do tại sao việc ăn những món ăn có cả sắt và vitamin C sẽ giúp cơ thể hấp thụ sắt hiệu quả hơn.

Vitamin C có tác dụng chuyển đổi sắt thành dạng dễ hấp thụ hơn, giúp cơ thể tận dụng tối đa lượng sắt từ thực phẩm.

Chế độ ăn uống với sự kết hợp hợp lý này sẽ giúp cơ thể hấp thụ đầy đủ sắt, duy trì sức khỏe và phòng ngừa tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.

Việc bổ sung sắt dưới dạng thuốc hay thực phẩm chức năng là phương pháp hiệu quả trong một số trường hợp cụ thể, tuy nhiên cần tuân thủ chặt chẽ chỉ định của bác sĩ để tránh nguy cơ ngộ độc sắt do sử dụng quá liều. Dưới đây là một số trường hợp cần bổ sung sắt qua đường uống:

Phụ nữ mang thai và cho con bú: Trong giai đoạn này, nhu cầu sắt của cơ thể tăng cao để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và cung cấp đủ dưỡng chất cho cả mẹ và bé. Việc bổ sung sắt qua thuốc là cần thiết, vì chế độ dinh dưỡng đơn thuần có thể không đủ đáp ứng nhu cầu tăng cao này. Đặc biệt, phụ nữ cần bổ sung sắt sau sinh.
Người ăn chay trường: Những người ăn chay hoặc không ăn thịt đỏ có thể gặp khó khăn trong việc bổ sung đủ sắt, vì sắt từ thực vật (sắt non-heme) hấp thụ khó hơn so với sắt từ động vật (sắt heme). Do đó, họ có thể cần bổ sung sắt qua viên uống để đảm bảo cơ thể nhận đủ lượng sắt cần thiết.
Người mắc các bệnh lý rối loạn chuyển hóa: Một số bệnh lý như bệnh celiac, viêm ruột, hay các vấn đề về hấp thụ dinh dưỡng có thể khiến cơ thể gặp khó khăn trong việc hấp thụ sắt từ thực phẩm. Bổ sung sắt dưới dạng thuốc là giải pháp hiệu quả giúp đáp ứng nhu cầu này.
Khu vực thiếu ổn định về lương thực: Ở một số quốc gia đang phát triển hoặc khu vực thiếu ổn định về thực phẩm, việc thiếu hụt thực phẩm giàu sắt có thể dẫn đến tình trạng thiếu sắt phổ biến. Trong những trường hợp này, các chiến dịch bổ sung sắt qua thuốc hoặc thực phẩm chức năng là giải pháp quan trọng để cải thiện sức khỏe cộng đồng.

Dưới đây là một số viên uống bổ sung sắt cho người thiếu máu đang được ưu chuộng tại thị trường Úc và hỗ trợ cung cấp sắt một cách hiệu quả:

>>> Link sản phẩm tham khảo: Viên sắt cho bà bầu Blackmores Womens Premium Iron của Úc

>>> Link sản phẩm tham khảo: Viên sắt Blackmores Bio Iron Advanced của Úc

>>> Link sản phẩm tham khảo: Swisse Ultiboost Iron bổ sung Sắt của Úc

Qua bài viết trên, hi vọng các bạn đã có thêm thôn tin về cách bổ sung sắt cho cơ thể sao cho đúng cách. Nếu cần thêm thông tin gì, các bạn hãy liên hệ Ausmart để được hỗ trợ nhé.